Dat vrouwen in talkshows nog altijd een marginale rol hebben, kan echt niet meer, vinden Janneke van Heugten van mediaplatform VIDM en Marga Miltenburg, directeur van ZijSpreekt. In een opiniestuk in Trouw - 27 december 2017 - reageren ze op het onderzoek diversiteit gasten aan tafels in talkshows.

Zoek net zo lang tot je ze vindt

Telkens weer vinden we het met zijn allen niet wenselijk. Maar ja, diversiteit is een taai probleem, citeert Trouw Shula Rijxman, bestuurslid NPO. Wat blijkt? Als de mensen die het anders willen, niet degenen zijn die aan de knoppen draaien, verandert er niks. Draaien we de redenering om, dan is voor verandering noodzakelijk dat degenen die aan de knoppen draaien mensen moeten zijn die serieus werk maken van verandering.  

Evenwichtige beeldvorming
Hebben ze die verantwoordelijkheid dan? Ja, meer dan gemiddeld moeten media bijdragen aan een evenwichtige beeldvorming van en over de Nederlandse maatschappij. Mensen met verschillende achtergronden, ideeën en meningen, mannen en vrouwen, ze zijn allemaal nodig voor een goed functionerende democratie. Bovendien weten we inmiddels genoeg over het effect van goede rolmodellen, of het nou jouzelf betreft of  ‘de ander'.

Dat betekent zoeken buiten de gebaande paden, buiten de bekende lijstjes om: dat is broodnodig nodig om die afspiegeling te realiseren. Dat je daarvoor soms langer moet zoeken, is een feit. Om Neelie Kroes (vrij) te parafraseren: als je ze niet kunt vinden, dan moet je langer zoeken. Wij pleitten in 2009 al voor een quotum van vrouwelijke experts in talkshows. Steeds luider klinkt nu bijval voor dat voorstel. En we pleitten in 2010 in deze krant voor een mediacode met een verplichtend karakter en ook die stoffen we nu graag af. Overlaten aan ‘de markt' heeft in ieder geval weinig zin.

Ten slotte willen wij benadrukken dat het niet gaat om een afspiegeling van vrouwen en mensen met een kleur sec. Bij talkshows zien we mannen vaker als expert aan het woord en de vrouw eerder in een privérol. Uit het Global Media Monitoring Project, in Nederland gecoördineerd door Mediaplatform VIDM, blijkt dat het aandeel vrouwelijke experts aan het woord in nieuwsmedia al twintig jaar rond de 12 procent bungelt (cijfers 2015, maar al twintig jaar hetzelfde). Het gaat dus vooral om het tonen van mensen in een volwaardige rol. Niet alleen in een thuisrol of als slachtoffer, waar het vrouwen betreft.

Effect op de boodschap
Media scheppen een kader van de werkelijkheid waarin wij gaan geloven. Als het aandeel van vrouwen en mensen van kleur in de maatschappij eenzijdig wordt belicht, heeft dat effect op hoe wij kijken naar hun rol. En op de boodschap die hiermee onbewust aan jongeren wordt meegegeven, of dit nu onze zonen, dochters en leerlingen zijn. Hoe vrouwen en mensen van kleur worden geportretteerd dóet er toe en in welke rol evenzo. Mediamens: kom in actie.

Marga Miltenburg is directeur sprekersbureau ZijSpreekt en voormalig programmamaker/chef informatie radio KRO.

Janneke van Heugten is directeur van mediaplatform Vaker in de Media.

Samen zijn zij initiatiefnemers van de jaarlijkse Vrouw in de Media Awards. Tot zondag 4 februari 2018 kan er gestemd worden op 140 genomineerden: www.vrouwindemedia.nl