Een stervende man die heel duidelijk zijn overleden vrouw ziet, zelfs met haar kan praten. Een stervende vrouw, verward en nauwelijks nog aanspreekbaar, die een helder moment beleeft wanneer ze haar oude vriendin terugziet. Maar ook verhalen over veranderingen van atmosfeer, helder licht, huisdieren met opmerkelijk gedrag en klokken die stil blijven staan op het moment van overlijden. Hospicewerker Ineke Koedam (deskundige bij ZijSpreekt op het gebied van sterven, afscheid en rouw) onderzocht aan de hand van interviews met collega-hospicewerkers de zogeheten levenseinde-ervaringen. En constateert dat de dood niet één enkele gebeurtenis is, maar een intensief proces dat vaak wordt ingeluid door bijzondere bewustzijnservaringen.

Ineke: ‘Ik geloof dat ik altijd een diep innerlijk weten heb gehad van andere realiteiten, van andere werkelijkheden. Tegelijkertijd ben ik praktisch en aards en sta met beide benen op de grond. Ik besef heel goed dat, nu we hier op aarde zijn, we het hier ook te doen hebben. Werken in het hospice heeft mij wel sensitiever, gevoeliger gemaakt voor andere ervaringen en andere werkelijkheden.'

Haar ondervindingen staan in het boek 'In het licht van sterven' en uitgeverij Ankh Hermes wijdde er op zondag 15 september een symposium aan. Op een bijzondere locatie, het leerhotel Het Klooster in Amersfoort (gebouwd in de jaren vijftig van de vorige eeuw) ontvingen zo'n 300 gasten (onder wie ZijSpreekt) een exemplaar en luisterden naar inleidingen van naast Ineke zelf, naar neuropsychiater Peter Fenwick, cardioloog Pim van Lommel en hospice-werker Lyda ten Hove (De Ronde Venen).

De bevindingen: Wat iemand in het licht van de dood innerlijk doormaakt weten we niet precies, maar de momenten voor de dood zijn heel wezenlijk voor mensen in hun laatste fase, naasten en zorgverleners en duiden op een overgang naar een andere vorm van bestaan.  Ineke: 'Als hospice-medewerker ben ik sterven gaan zien als een kostbaar en wezenlijk proces voor ieder mens. We moeten sterven en dood niet romantiseren. Er is ook strijd en pijn voor de nabestaanden, maar we moeten beseffen dat de dood bij ons leven hoort en het vraagt moed om dit onder ogen te zien.'

Pim van Lommel in zijn voorwoord: 'Levenseinde-ervaringen kunnen qua inhoud en gevolgen identiek zijn aan bijna-doodervaringen, die verklaard kunnen worden door het idee dat bewustzijn los van het lichaam en onafhankelijk van de hersenfuncties ervaren kan worden'. Van Lommel is ervan overtuigd dat het boek van Koedam een belangrijke bijdrage zal kunnen leveren aan de herkenning en erkenning van levenseinde-ervaringen en dat hierdoor de angst voor de dood zelfs nog in de stervensfase kan verminderen of verdwijnen.

Ineke Koedam: 'We moeten sterven en dood niet romantiseren'	Ontsteken van kaarsen door Ineke en dagvoorzitter Annemiek Schrijver	Trio del Alba Mirre Valken- burg (zang), Mirek Walton (gitaal) en Boris Franz (cello)
Annemiek Schrijver: 'Over de dood niets dan fijns, vandaag dan hè!'	In de galerij demonstreren uitgeverijen hun boeken	'In het licht van sterven' is uitgegeven door Ankh Hermes

		Recensie van het boek door Patricia Meuws: Een helder en harmonieus boek, rust en ruimte scheppend
Marga Miltenburg (ZijSpreekt) ontvangt een exemplaar van Ineke Koedam	Een bijzondere locatie, het leerhotel Het Klooster in Amersfoort	Lees ook de blog van Ineke Koedam over deze middag op Inspirerend Leven